Το όνομα «πρωτεΐνη» προέρχεται από τη λέξη «πρώτειος» που σημαίνει: αυτός που κατέχει την πρώτη θέση, αυτός που ξεχωρίζει για την ποιότητά του, ο έξοχος.

Περιγράφηκε αρχικά και ονομάστηκε από τον Γιόνς Γιάκομπ Μπερτσέλιους το 1838. Εντούτοις, ο κεντρικός ρόλος των πρωτεϊνών στους ζωντανούς οργανισμούς δεν εκτιμήθηκε πλήρως έως το 1926, όταν ο Τζέιμς Σάμερ (James B. Sumner) έδειξε ότι το ένζυμο ουρεάση ήταν μια πρωτεΐνη. Η πρώτη πρωτεϊνική δομή που αποσαφηνίσθηκε -αυτή της μυοσφαιρίνης- χάρισε το  βραβείο Νομπέλ Χημείας στους Μαξ Πέρουτζ (Max Perutz) και Τζων Κέντριου (John Kendrew) το 1958.

Να σημειωθεί ότι στην παλαιότερη ελληνική βιβλιογραφία, αντί της λέξης «πρωτεΐνη», χρησιμοποιούνταν η λέξη «λεύκωμα».

Οι πρωτεΐνες αποτελούν τα πιο διαδεδομένα και πολυδιάστατα, τόσο στη μορφή όσο και στη λειτουργία τους, μακρομόρια. Ακόμη και σ’ ένα απλό κύτταρο βακτηρίου εντοπίζονται εκατοντάδες διαφορετικές πρωτεΐνες, με την καθεμία εξ αυτών να έχει ιδιαίτερο ρόλο.

Όλες οι πρωτεΐνες περιέχουν άνθρακα, οξυγόνο και άζωτο και οι περισσότερες εξ αυτών και θείο.

Είναι μεγάλα σύνθετα βιομόρια, αποτελούμενα από αμινοξέα, τα οποία ενώνονται μεταξύ τους με πεπτιδικούς δεσμούς σχηματίζοντας μια γραμμική δομή, καλούμενη πολυπεπτιδική αλυσίδα.

Όπως άλλα βιολογικά μακρομόρια (π.χ. οι πολυσακχαρίτες, τα λιπίδια και νουκλεϊκά οξέα) έτσι και οι πρωτεΐνες είναι απαραίτητες για όλους τους ζωντανούς οργανισμούς και συμμετέχουν σε κάθε διαδικασία μέσα στα κύτταρα.

O ρόλος των πρωτεϊνών είναι πολλαπλός. Αποτελούν είτε δομικά συστατικά των μεμβρανών του κυττάρου, είτε συνεργούν σε κάποια συγκεκριμένη λειτουργία.

Πολλές πρωτεΐνες δρουν ως ένζυμα που καταλύουν τις βιοχημικές αντιδράσεις και είναι ζωτικής σημασίας στο μεταβολισμό. Άλλες πρωτεΐνες έχουν δομικές ή μηχανικές λειτουργίες, όπως αυτές των μυών και του κυτταρικού σκελετού. Πολλές από τις ορµόνες που εκκρίνει ο οργανισµός είναι πρωτεϊνικής φύσης και ρυθµίζουν το µεταβολισµό και όλες τις λειτουργίες του οργανισµού (όπως η µυϊκή αύξηση, η αναπαραγωγή, η παραγωγή αντισωμάτων κ.ά.). Οι πρωτεΐνες είναι επίσης σημαντικές στη διακυτταρική επικοινωνία, στη δράση του ανοσοποιητικού συστήματος, στο σχηματισμό κυτταρικών ιστών και στον κυτταρικό κύκλο.

Παραδείγματα πρωτεϊνών είναι η μυοσίνη και η ακτίνη (που βρίσκονται στους μύες), η κερατίνη (που βρίσκεται στα νύχια και στις τρίχες), η αιμοσφαιρίνη (που βοηθάει στη μεταφορά του οξυγόνου), το κολλαγόνο και η ελαστίνη που βρίσκονται στις αρθρώσεις,  στους τένοντες και στα τοιχώματα μεγάλων αγγείων.

Η κατανάλωση πρωτεΐνης στην καθημερινή μας διατροφή είναι απαραίτητη ώστε ο οργανισμός να επιτελεί όλες τις παραπάνω λειτουργίες.

Όσο για τους αθλούμενους, η κατανάλωση επαρκούς ποσότητας πρωτεΐνης, είναι απαραίτητη για την ανάπλαση των μυών και αποφυγή της μείωσης της μυικής μάζας λόγω της αυξημένης σωματικής δραστηριότητας. Ακόμη, οι μύες τους καθίστανται λιγότερο επιρρεπείς σε μυικούς τραυματισμούς.


Δείτε ακόμη: 

Πως συντίθενται οι πρωτεΐνες – Ο ρόλος των αμινοξέων

Κατάταξη των πρωτεΐνών

Βιολογική αξία (Β.Α.) των πρωτεϊνών

Πόση πρωτεΐνη χρειαζόμαστε καθημερινά;

Τύποι πρωτεϊνών